AURA

Przez lata autystyczne funkcjonowanie opisywano przez pryzmat deficytów, tworząc listy tego, czego "brakuje", konstruując schematy pokazujące, jak bardzo osoba autystyczna odbiega od normy. Tradycyjne modele autyzmu skupiały się na natężeniu cech, przyjmując założenie, że im bardziej autystyczny ktoś się wydaje, tym większy stanowi problem dla otoczenia i dla siebie, a im mniej widocznych zachowań autystycznych manifestuje, tym lepiej funkcjonuje w społeczeństwie i tym większe ma szanse na tzw. "normalność". Sukcesem terapeutycznym była osoba autystyczna zneurotypizowana, wysokomaskująca się, nauczona jak ukryć i stłumić najbardziej naturalne dla niej odruchy.

Autyzm to nie jest neurotypowość. To nie jest „prawie neurotypowy, tylko bardziej się postaraj” a oddzielny, spójny sposób funkcjonowania. Interesuje nas wewnętrzny dobrostan autystyczny i najlepsze funkcjonowanie danej osoby. Nawet jeżeli jej autystyczność będzie widziana z daleka. A może nawet wtedy najbardziej.

Dlatego stworzyłyśmy autorski, pierwszy model funkcjonowania autystycznego oparty zrozumieniu złożoności osoby autystycznej. W modelu AURA nie ma końca, ani początku. Nie ma liniowej zależności, jeżeli A to B. Każdy obszar funkcjonowania ma równą rangę: sensoryka, regulacja emocji, tożsamość, autonomia, relacje, komunikacja. To, jak ze sobą współpracują, decyduje o jakości codziennego życia.

My traktujemy autyzm jako sieć wzajemnych wpływów i relacji, która działa w czasie i w kontekście, bez jednego centrum i bez hierarchii ważności. Pokazujemy równorzędność wszystkich obszarów funkcjonowania. Demonstrujemy, jak bezpieczeństwo łączy się z sensoryką jednocześnie wpływając na regulację emocjonalną, ta z kolei przeplatają się z tożsamością. A to wszystko razem formuje złożoną, dynamiczną całość, gdzie każdy element może oddziaływać na każdy inny w nieskończenie wielu konfiguracjach. Ten sposób patrzenia wyrasta z ryzomatyczności, czyli struktury, w której elementy łączą się na wiele sposobów i organizują zależnie od warunków, co wprost koresponduje z doświadczeniem wielu osób autystycznych.

Widzimy autystę jako ryzom, czyli kłącze, a nie drzewo z jednym pniem i gałęziami. I tak jak ryzom nie daje się łatwo wykarczować, tak autystyczne sposoby bycia nie mogą być sprowadzone do jednego normatywnego wzorca.

Nasz model wyjaśnia, dlaczego osoba autystyczna może czuć się bezpiecznie na głośnym koncercie czy imprezie techno, gdzie intensywne dźwięki harmonizują z jej wewnętrzną potrzebą głębokiej stymulacji sensorycznej i emocjonalnej bliskości z muzyką, ale jednocześnie odczuwać dyskomfort na rodzinnym obiedzie, gdzie głosy osób z rodziny są zbyt intensywne i doprowadzają do szybkiego przestymulowania.

Opracowałyśmy model, który pozwala terapeutkom i terapeutom zobaczyć, które węzły w sieci funkcjonowania są u danej osoby wzmocnione, które pozostają osłabione, a które w ogóle nie współpracują ze sobą w sposób, który wspierałby dobrostan i autentyczne funkcjonowanie. Umożliwiamy tym samym określenie, gdzie należy wprowadzić zmiany, żeby wspierać naturalne procesy regulacyjne, zamiast próbować siłowo dopasować osobę do neurotypowych norm, które mogą być dla niej nie tylko nieodpowiednie, ale wręcz szkodliwe.

Model AURA rozumie, że każdy autysta, to indywidualna jednostka z temperamentem, osobowością, historią, kulturą. Uznaje, że dwie osoby autystyczne, mogą mieć zupełnie inne sieci powiązań, strategie i źródła wsparcia wewnętrznego. Każda z tych sieci jest spójna i wartościowa w ramach własnego ryzomu. Honoruje i celebruje złożoność autystycznego doświadczenia zamiast próbować je uprościć, zredukować do listy objawów czy wpasować w neurotypowe ramy, które zostały stworzone przez i dla osób o zupełnie innym sposobie funkcjonowania.